Ukraińskie czasowniki i ich przyjaciele: czyli co to jest rekcja?

Uczysz się ukraińskiego i masz wrażenie, że niektóre słowa „ciągną” za sobą inne w dziwnych formach? To bardzo możliwe, że właśnie zetknąłeś się z rekcją czasownika.

Co to jest rekcja?
Rekcja to związek między czasownikiem a przypadkiem rzeczownika, który po nim występuje.

W języku polskim też to mamy, choć nie zawsze o tym myślimy:

Pomagam mamie – „pomagać” wymaga celownika (komu? czemu?)
Boję się ciemności - "bać się" wymaga dopełniacza (kogo? czego?)

W języku ukraińskim działa to bardzo podobnie – tylko trzeba znać, z którym przypadkiem „lubi się” dany czasownik.

Rekcja w ukraińskim i polskim nie zawsze jest taka sama!

Czasownik w języku ukraińskim może łączyć się z innym przypadkiem niż jego odpowiednik w języku polskim. Dlatego warto uczyć się czasowników razem z odpowiednim przypadkiem, a nie polegać tylko na podobieństwach do polskiego.
Poniżej znajdziesz listę czasowników, które mają podobne znaczenie w języku polskim i ukraińskim, ale łączą się z innym przypadkiem lub konstrukcją. To właśnie takie drobne różnice często prowadzą do błędów – warto je dobrze zapamiętać!

🇵🇱 Czasownik po polsku

🇵🇱

Rekcja (PL)

🇺🇦 Czasownik po ukraińsku

🇺🇦

Rekcja (UA)

🇺🇦

Przykład po ukraińsku

🇵🇱

Tłumaczenie

słuchać czego

dopełniacz

слухати що

biernik

Я слухаю музику.

Słucham muzyki.

szukać czego

dopełniacz

шукати що

biernik

Вона шукає книжку.

Szuka książki.

próbować ciasta

dopełniacz

пробувати пиріг

biernik

Я пробую пиріг.

Próbuję ciasta.

zakochać się w czymś

miejscownik

закохатися у Варшаву

biernik z "в/у"

Я закохався у Варшаву.

Zakochałem się w Warszawie.

zapomnieć czego

dopełniacz

забути що

biernik

Я забув телефон.

Zapomniałem telefonu.

zakazywać czego

dopełniacz

забороняти що

biernik

Вони забороняють аборт.

Zakazują aborcji.

używać czego

dopełniacz

вживати що

biernik

Він вживає слово.

Używa słowa.

przerywać komu

celownik

переривати кого

biernik

Я перериваю співбесідника.

Przerywam rozmówcy.

ukraść komu

celownik

вкрасти у бабусі

dopełniacz z "в/у"

Він вкрав у бабусі.

Ukradł babci.

przysłuchiwać komu

celownik

прислухатися до кого

dopełniacz z „до”

Я прислухаюся до сестри.

Przysłuchuję się siostrze.

kibicować czemu

celownik

вболівати за що

biernik z „за”

Я вболіваю за команду.

Kibicuję drużynie.

ryzykować co

biernik

ризикувати чим

narzędnik

Він ризикує життям.

Ryzykuje życie.

przyglądać się czemuś

celownik

придивлятися до чогось

dopełniacz z „до”

Я придивляюся до ситуації.

Przyglądam się sytuacji.

wątpić w coś

biernik (w co?)

сумніватися в чомусь

miejscownik z "в/у"

Я сумніваюся в успіху.

Wątpię w sukces.

należeć do kogoś

dopełniacz

належати комусь

celownik

Ця річ належить мені.

Ta rzecz należy do mnie.

gratulować komuś czegoś

celownik + dopełniacz

вітати когось з чимось

biernik + „з” + narzędnik

Я вітаю тебе з нагородою.

Gratuluję ci nagrody.

korzystać z czego

z + dopełniacz

користуватися чим

narzędnik

Заборонено користуватися телефонами.

Zakazane jest korzystanie z telefonów.

osiągnąć co

biernik

досягнути чого

dopełniacz

Хочу досягнути цієї цілі

до літа.

Chcę osiągnąć ten cel do lata.

uważać za kogoś

za + biernik

вважати

ким

narzędnik

Вона вважала його дурнем.

Ona uważała go za głupca.

odmawiać sobie czego

dopełniacz

відмовляти собі в чомусь

miejscownik z "в/у"

Я відмовляю собі в їжі.

Odmawiam sobie jedzenia.

cieszyć się z czego

z + dopełniacz

радіти чому

celownik

Радіємо гарній погоді.

Cieszymy się z dobrej pogody.

💡 Wskazówka:
Warto zapisać sobie te pary i wracać do nich regularnie. Możesz też stworzyć własne zdania z tymi czasownikami – najlepiej w kontekście, który Cię interesuje.

Podsumowanie:

Podobne nie znaczy takie samo. Zwracaj uwagę nie tylko na znaczenie, ale i na gramatyczne „otoczenie” czasownika.
Nie ucz się tylko pojedynczych słów. Zawsze zapisuj czasownik razem z przypadkiem i przykładem zdania.
Im więcej ćwiczysz w kontekście, tym mniej błędów popełniasz.

A teraz przećwicz swoją wiedzę, wykonując tutaj zadania. :)
Czym jest rekcja czasownika w języku ukraińskim?
Jakie są różnice między rekcją w języku polskim i ukraińskim?
Dlaczego ukraińskie czasowniki mają inną rekcję niż polskie?
Ukraińskie czasowniki z biernikiem – lista i przykłady
Rekcja ukraińskich czasowników – jak się uczyć bez błędów?
Fałszywi przyjaciele w rekcji – polski vs ukraiński
Przykłady ukraińskich czasowników z przypadkami
Polecam też przejrzeć:
Podręcznik do nauki języka ukraińskiego
Kurs języka ukraińskiego online
Pokaż więcej
Darmowe materiały do nauki ukraińskiego!
Zapisz się do newslettera już teraz, a otrzymasz darmowy PDF “Ukraiński w 10 minut”
Chcę zapisać się do newslettera i wyrażam zgodę na przesyłanie na mój adres e-mail wiadomości o nowościach i usługach pochodzących od Anastasiia Oleksiuk - Ukraiński Online. Wiem, że mogę zrezygnować z subskrypcji w dowolnym momencie, klikając link na dole newslettera.