W tym artykule znajdziesz wszystko na temat koniugacji ukraińskich czasowników w czasie teraźniejszym. Teoria, tablice, przykłady i praktyczne wskazówki – wszystko, aby moi czytelnicy już nigdy więcej nie mylili końcówek ukraińskich czasowników :)

Ukraiński czasownik w bezokoliczniku zawsze przyjmuje końcówkę -ти.

Bardzo często wystarczy zamienić polskie zakończenie -ć na ukraińskie -ти i powstanie nam czasownik ukraiński:
znać - зна́ти;
czytać - чита́ти;
kochać - коха́ти.
brać - бра́ти

Na miejscu polskiego -o- w czasownikach zakończonych na -ować, w języku ukraińskim zawsze pojawiają się samogłoski -у- lub -ю-:

kupować - купува́ти
kosztować - кóштувати
malować - малюва́ти
pracować - працюва́ти

W czasie teraźniejszym wyróżnia się dwa wzorce odmiany ukraińskiego czasownika (dwie koniugacje): -еш, -єш oraz -иш, -їш.

Koniugacja I - to czasowniki, które przybierają końcówki zawierające głoskę -е lub -є (z wyjątkiem końcówek 1. os. l.p. i 3 os. l.mn.).

Koniugacja II - to czasowniki, które przybierają końcówki zawierające głoskę -и lub -ї (z wyjątkiem końcówek 1. os. l.p. i 3 os. l.mn.).

W czasownikach I koniugacji spółgłoski г, з, к, т, с, х zmieniają się na ж, ч, ш we wszystkich formach osobowych:

Г → Ж (могти - можу, можеш)
З → Ж (різати - ріжу, ріжеш)
К → Ч (плакати - плачу, плачеш)
Т → Ч (хотіти - хочу, хочеш)
С → Ш (писати - пишу, пишеш)
Х → Ш (брехати - брешу, брешеш)

Natomiast w czasownikach II koniugacji oboczności mają miejsce tylko w I osobie liczby pojedynczej:

Д → ДЖ (ходити - ходжу, ходиш)
Т → Ч (летіти - лечу, летиш) платити
С → Ш (просити - прошу, просиш)
З → Ж (возити - вожу, возиш)
ЗД → ЖДЖ (їздити - їжджу, їздиш)
СТ → Щ (чистити - чищу, чистиш)

Oprócz tego czasowniki II koniugacji, których temat kończy się na б, п, в, м w 1 os. l.p. (ja) i 3 os. l.mn. (oni) zyskują po nich spółgłoskę –л, która zmiękcza końcówkę:

Odpowiednikiem polskiej formy zwrotnej “się” w języku ukraińskim jest cząstka -ся (czasami jest skracana do -сь), która zawsze jest pisana łącznie z czasownikiem.

myć się - ми́тися
witać się - віта́тися
uśmiechać się - усміха́тися

Zwróć uwagę, że w czasownikach I koniugacji w trzeciej osobie liczby pojedynczej (він, вона) przed formą zwrotną -ся pojawia się -ть.

Do najczęściej używanych czasowników ruchu należą: іти́/йти́ (iść), ходи́ти (chodzić), ї́хати (jechać), ї́здити (jeździć).
Podobnie jak w języku polskim, czasownika іти́ używamy jeśli mówimy, że idziemy pieszo (пі́шки) tylko jeden raz, a czasownika ходи́ти, kiedy mówimy, że robimy to regularnie. Czasowniki іти́, ї́хати należą do pierwszej koniugacji, a ходи́ти, ї́здити do drugiej.
Warto też zwrócić uwagę na to, że czasownik іти́ ma dwa warianty: z literą і oraz z literą й. Wiąże się to z wymową dżwięku [i] na początku wyrazu: zwykle gdy poprzedni wyraz kończy się na samogłoskę, wymawiamy [j] i piszemy literę й, jeśli zaś na spółgłoskę - wymawiamy [i] i piszemy literę i. Porównaj: вона́ йде - він іде́.

Osobną tzw. grupę archaiczną tworzą trzy czasowniki: да́ти (dać), ї́сти (jeść), розповісти́ (opowiedzieć). Końcówki ich odmiany są inne niż w pozostałych dwóch koniugacjach w czasie teraźniejszym.
Czasownik розповісти́ odmienia się dokładnie tak samo jak ї́сти.
Wszystkie te czasowniki zachowują taką odmianę także w połączeniu z wszelkimi przedrostkami, np: з’ї́сти – zjeść, дої́сти –dojeść, відда́ти – oddać, дода́ти – dodać, прода́ти – sprzedać, відпові́сти́ – odpowiedzieć.

A teraz czas na praktykę! :) Na moim Patronite znajdziesz dużo ćwiczeń (aż 20 stron) ze wszystkich tych koniugacji.